Cytryniec chiński i jagody pięciu smaków

Cytryniec to wieloletnie pnącze pochodzące z Chin. Rośnie w Korei, Japonii i na Syberii w wilgotnych lasach w dolinach rzek. Jagody cytryńca stosowano od czasów najwcześniejszych dynastii, a były cenione dzięki zdolności do przedłużenia zdrowego i młodego wyglądu. Nazywany jest  również jagodą pięciu smaków, ponieważ jego owoc jest kwaśny, okrywa – słodka, nasiona – gorzkie i cierpkie, a wytwarzany z nich lek – słony.

Każdy fragment cytryńca nadaje się do spożycia i znajduje zastosowanie w chińskiej medycynie ludowej. Z kory i liści można parzyć herbatę, która ma działanie orzeźwiające, wzmacniające i poprawia widzenie w ciemności. Owoce nadają się na soki, dżemy, kisiele i konfitury można je również suszyć. Owoce cytryńca zawierają dużo witaminy C, A, B, E oraz cukry, kwasy garbniki, związki antocyjanowe, a nasiona również tłuszcze. Herbatka z owocami pomaga w stanach zmęczenia fizycznego i psychicznego, działa ochronnie na wątrobę, obniża poziom cholesterolu, działa przeciwkrwotocznie, przeciwalergicznie i przeciwnowotworowo. Cytryniec jest wykorzystywany również w perfumerii ze względu na cytrynowy zapach wydzielany przez wszystkie części rośliny.

Roślina mrozoodporna- nie znosi suszy

Pnącze  można posadzić przy tarasach, altankach i ścianach, trzeba tylko pamiętać o tym, że w październiku cytryniec zgubi liście i pozostaną brązowe, gołe pędy. Cytryniec preferuje stanowiska lekko zacienione i zaciszne, a gleby żyzne, przepuszczalne, lekko kwaśne i wilgotne – nie znosi suszy. Przed posadzeniem przy podporach warto dodać warstwę drenażu oraz kompostu i podłoża z igieł. Rośliny sadzimy przynajmniej 50 cm od podpór, murów lub drzew, około 1 cm głębiej niż rósł w doniczce, najlepiej w grupach po 2-3 rośliny w odstępach co 1 m. Cytryniec jest rośliną mrozoodporną ale na zimę warto zrobić kopczyk z trocin, torfu lub z ziemi, aby zabezpieczyć korzenie. Na wiosnę taki kopiec rozgarniamy, tworzymy fosę i rozpoczynamy nowy sezon z podlewaniem i nawożeniem np. kompostem. Nie możemy zapomnieć o ściółkowaniu gleby np. przekompostowana korą.

Owocowanie w 4/5 roku od posadzenia

Cytryniec chiński jest najczęściej rośliną jednopienną i zawsze rozdzielnopłciową, czyli mamy na roślinie oddzielnie kwiaty męskie i żeńskie. Ale możemy spotkać odmiany dwupienne i wtedy należy posadzić egzemplarze męski i żeński aby uzyskać owoce. W każdym owocku znajdziemy dwa nasionka ale rośliny uzyskane z siewu bardzo często nie wytwarzają kwiatów męskich lub żeńskich. Dlatego sadzonki cytryńca powinniśmy kupować w sprawdzonych szkółkach lub internetowych sklepach ogrodniczych.Przez pierwsze trzy lata od posadzenia pnącze powinno rosnąć bez naszej ingerencji. W czwartym roku wybieramy dwa lub trzy najmocniejsze pędy i przywiązujemy je do podpór. Wiosną wycinamy słabe pędy, a zeszłoroczne pędy skracamy nad 12-15 pąkiem i przywiązujemy do najgrubszych pędów oraz do podpór. Cytryniec będzie owocował w 4 – 5 roku od posadzenia. Ze starszych, dobrze ciętych roślin zbierzemy 3-5 kg owoców.

Objawy antraknozy

Cytryniec chiński praktycznie nie choruje i nie jest atakowany przez szkodniki. Zdarza się, że na liściach pojawiają się okrągłe, szare plamy z czasem brązowiejące, pędy łatwo się wyłamują, a liście zamierają. To objawy antraknozy, którą możemy zwalczyć stosując preparat Switch 62,5 WG lub Topsin M 500 SC. Opryski powtarzamy 3 razy w odstępach co 7-10 dni. Wszystkie porażone części roślin uprzednio usuwamy. Jeżeli na górnej blaszce liści cytryńca zauważymy nekrotyczne plamki, których z czasem przybywa, a na dolnej stronie liścia delikatne pajęczyny, tzn., że mamy do czynienia z przędziorkami, które pojawiają się przy suchej i ciepłej pogodzie. Przy takiej aurze warto spryskiwać liście od spodniej strony czystą wodą lub wyciągiem z szałwii, bylicy lub czosnku, które ograniczą występowanie przędziorków. W ostateczności należy zastosować preparat  Magus 200 SC.

Sadzonki:

– cytryniec chiński „Sadova No 1” – samopylna o owocach wyglądem przypominających grona czerwonej porzeczki

– cytryniec czerwonokwiatowy męski lub żeński ma najbardziej ozdobne kwiaty wśród cytryńców o barwie ciemnoczerwonej. Rocznie przyrasta o metr, osiągając ostatecznie  3-4 m.

– cytryniec Henry’ego jest w sprzedaży od 2014 roku, kwitnie w maju, ma małe o średnicy 1-2 cm, żółte i pachnące kwiaty. Odmiana dorasta do 3-6 m wysokości, przyrastając rocznie 1-2 m. Najlepiej posadzić dwie rośliny obok siebie.

Przepisy:

Nalewka:

1 szklanka dojrzałych owoców, 1/2 szklanki cukru, 1 szklanka spirytusu, 1 szklanka wody źródlanej, słoik szczelnie zamykany.Z cukru i wody robimy syrop, po zagotowaniu studzimy, zalewamy owoce cytryńca i dodajemy spirytus. Nalewkę odstawiamy na 6 tygodni, ale od czasu do czasu trzeba słoikiem wstrząsnąć.

Konfitura:

0,5 kg owoców cytryńca, 1 kg owoców gruszki lub jabłek, 1 kg cukru. Obrane gruszki lub jabłka, kroimy w kostkę dodajemy owoce cytryńca i cukier i smażymy na wolnym ogniu przez około 2 godziny, często mieszając. Konfiturę rozlewamy do słoików i pasteryzujemy.