Krawężniki i obrzeża trawnikowe – ważny element nawierzchni brukowej

Obrzeża nawierzchni brukowej to wszystkie elementy, które mogą tworzyć jej obramowanie. Są to zarówno klasyczne krawężniki i obrzeża trawnikowe, jak i palisady, a nawet koryta ściekowe czy gazony. Do wykonania obrzeży można również użyć kostki brukowej, która jest częścią ścieżki lub tarasu. Podpowiadamy jakie są metody ich układania.

Obramowanie nawierzchni brukowej spełnia dwie funkcje. Po pierwsze optyczne rozdziela strefę o różnych funkcjach, a po drugie wzmacnia nawierzchnię, stabilizuje jej krawędzie i zabezpiecza przed rozsuwaniem się jej elementów pod wpływem obciążenia. Im większe więc obciążenie planujemy – tym mocniejsze muszą być krawędzie nawierzchni. Kolejnym istotnym punktem jest estetyka. Ten aspekt najlepiej przeanalizować z projektantem.

Ścieżka po łuku czy po linii prostej?

Od strony technicznej osadzanie elementów na łukach, nie różni się niczym od biegnących po linii prostej. Znacznie większa jest jednak rola poprawnego – od strony geometrycznej – wytyczenia przebiegu nawierzchni. Punktami newralgicznymi są tu miejsca i kierunki styku poszczególnych odcinków łukowych i prostych. Aby uzyskać łagodne przejście bez rzucających się w oczy i drażniących „przełamań”, poszczególne odcinki powinny być ze sobą styczne i łączyć się dokładnie w punktach styczności.

Jeśli linia przyszłego krawężnika została wyznaczona poprawnie, można pochylić się nad kolejnym istotnym elementem, czyli doborem materiału i jego przygotowaniem. Pierwszą sprawą powinno być ułożenie „na sucho” pojedynczych rzędów kostek lub płyt, które precyzyjnie wyznaczą ostateczną szerokość ścieżki. Ich tolerancja wymiarowa jest na tyle mała, że warto to zrobić, aby później nie musieć docinać wszystkich skrajnych elementów.

Montaż elementów obrzeżowych

Pozostała więc kwestia ostatnia, czyli montaż wybranych elementów obrzeżowych. W tym celu najpierw wykonujemy wykop o szerokości odpowiadającej planowanej szerokości fundamentu. Z reguły powinna to być grubość elementu, plus po 10 centymetrów z każdej strony. Zasada ta dotyczy głównie krawężników, palisad i kostki brukowej, w wypadku gazonów i koryt wystarczająca jest szerokość elementu.

Głębokość wykopu powinna uwzględniać wysokość samego obrzeża jak i ławy betonowej, ale także grubość ewentualnej warstwy odsączającej oraz wysokość oparcia, która z tylnej strony krawężnika powinna wynosić 10-20 centymetrów. Krawężniki układamy na fundamencie z tzw. chudego betonu, zachowując między poszczególnymi elementami fugę szerokości 3-5 milimetrów, której absolutnie nie wypełniamy betonem ani innym spoiwem. Musi ona zniwelować efekty występowania naprężeń termicznych oraz nierównomiernego osiadania gruntu.

Nieco bardziej restrykcyjne obwarowania dotyczą fundamentowania palisad. Muszą one być osadzone w betonie, przy czym głębokość osadzenia powinna wynosić od 1/4 do 1/3 wysokości elementu, przy czym jeżeli ma to być jednocześnie niewielki mur oporowy – przynajmniej 1/3 elementu musi znajdować się pod ziemią. Dodatkowo pod fundamentem betonowym, powinna znaleźć się warstwa podbudowy z zagęszczonego żwiru o grubości około 10 centymetrów. Używając więc palisady o wysokości 90 centymetrów, możemy stworzyć uskok wysoki na 60 centymetrów.

Zdecydowanie łatwiejsze do osadzania są elementy stosunkowo szerokie, takie jak koryta ściekowe i gazony. W tym wypadku jako fundament wystarczy warstwa chudego betonu o szerokości równej szerokości elementu obrzeżowego. Najprostsze jest osadzanie listew, mocowanych do podłoża za pomocą szpilek. Tu jednak ograniczeniem są stosunkowo niewielkie obciążenia które takie obramowanie może przenieść.

Osadzenie elementów palisady (rys. Buszrem)

1. Wykorytowany fragment przygotowany do układania nawierzchni brukowej.
2. Wykop pod palisadę
3. Żwirowa podbudowa palisady
4. Fundament palisady
5. Osadzone elementy palisady stanowiące jednocześnie niewielki mur oporowy
6. Podbudowa nawierzchni brukowej
7. Podsypka piaskowa (wykonana po osadzeniu palisady)
8. Nawierzchnia