Trwają borówkowe żniwa

Dzieciaki na zmianę z kwiczołami, chętnie skubią owoce prosto z krzaczków. W ostatnich latach borówka amerykańska stała się bardzo popularnym krzewem za względu na swe walory zdrowotne. Owoce zawierają witaminy: C, A, B₁, B₂ i PP oraz żelazo, fosfor i wapń, pektyny i antocyjany. Poprawiają pracę jelit, obniżają poziom „złego” cholesterolu, mają właściwości antyrakowe i nie są kaloryczne. Dojrzałe owoce zawierają ponad 15% cukrów, dlatego dzieci tak bardzo lubią borówki. Owoce można mrozić, suszyć, zrobić z nich dżemy, kompot i udekorować nimi desery i wypieki.

Borówka wysoka ma rozgałęziony, ale bardzo płytki system korzeniowy, dlatego jest wrażliwa na suszę. Krzewy mają pokrój wzniesiony i osiągają do 2,5m wysokości w zależności od odmiany. Pąki kwiatowe tworzą się latem na jednorocznych pędach i na rocznych przyrostach starszych pędów. Młode pędy są gładkie, a na starych kora się łuszczy i zanika owocowanie – stąd właśnie wynika konieczność cięcia borówki. Borówka kwitnie od połowy maja przez 3-4 tygodnie i jest wrażliwa na wiosenne przymrozki. Dlatego w tym czasie powinniśmy okrywać krzewy grubą (zimową) białą agrowłókniną. Krzewy borówki najlepiej rosną w zacisznym, nasłonecznionym i dostatecznie wilgotnym miejscu. Sadźmy je w rozstawie 1,5×1,5m.

Gleba. Borówka lubi glebę lekką, próchniczną, ciepłą i kwaśną o pH 3,5 – 4,5. Aby stworzyć jej optymalne warunki do rozwoju, do podłoża musimy dodać kwaśnego torfu. Dobrym rozwiązaniem jest częściowa wymiana gleby w miejscu uprawy borówki i rozścielenie czarnej perforowanej folii na spodzie borówkowej grządki. Przed posadzeniem krzewów wykopujemy dołek na głębokość 50 cm, wykładamy perforowaną folię i wysypujemy przygotowane podłoże. Warto przed posadzeniem namoczyć bryłę korzeniową w wiadrze z wodą, wtedy borówki łatwiej się ukorzeniają. Możemy sadzić je wiosną lub jesienią.

Borówek nie sadzimy na świeżym oborniku, ponieważ uszkadza on system korzeniowy. Przekompostowany obornik i wymieszany z kwaśnym torfem stanowi dobry materiał do ściółkowania krzewów i międzyrzędzi.

W zależności od gleby w ogrodzie: albo mieszamy ją w stosunku 1:1 z kwaśnym torfem w ilości 15-25 litrów torfu na krzew – przy glebach piaszczystych; albo przygotowujemy mieszankę: kwaśny torf, rozdrobniona kora, piasek w stosunku 2:1:1 przy glebach ciężkich i zasadowych. Po posadzeniu krzewów, grządkę wyścielamy czarną agrowłókniną, która ogranicza parowanie wody z gleby i hamuje rozwój chwastów. Na jej powierzchni wykładamy około 10 cm warstwę przekompostowanej kory, igliwia lub trocin z drzew iglastych i obficie podlewamy. Im grubsza warstwa, tym lepiej chroni korzenie przed wysychaniem i dłużej utrzymuje się właściwe pH gleby.

Nawożenie. Borówka nie ma dużych wymagań pokarmowych, ale trzeba stosować nawożenie. Optymalnym rozwiązaniem jest stosowanie nawozu przeznaczonego dla roślin kwasolubnych lub tylko dla borówek. Wówczas, zgodnie z załączoną etykietą, wykładamy odpowiednią dawkę nawozu i mamy pewność, że nie przenawozimy naszych borówek.

Sprawdzajmy kondycję naszych roślin: jeżeli nie pojawiają się nowe pędy, roślina rośnie słabo, liście są drobne, żółtozielone i z czerwonym odcieniem, owoce są drobniutkie i bez smaku tzn. że brakuje w glebie azotu i roślina jest głodna. Koniecznie należy zasilić taką roślinę nawozem – siarczanem amonu dla gleb z pH powyżej 4,0 lub saletrą amonową dla gleb z pH poniżej 4,0. Pamiętajmy, że zbyt wysokie dawki nawozów mineralnych mogą borówce zaszkodzić, ale ponieważ są one konieczne, to np.: nawożenie azotem dzielimy na 3 dawki. Borówka potrzebuje 3-5 gramów azotu na 1m². Przeliczmy powierzchnię uprawy, ustalmy 3 terminy: początek nabrzmiewania paków, po kwitnieniu i w połowie czerwca. Nawozy rozsiewamy w promieniu 25-50 cm w ilości 1,6 grama siarczanu amonu w pierwszej i po 3,8 grama w kolejnych dawkach na jedną roślinę. Jeżeli grządka została wyściółkowana trocinami, to dawkę zwiększamy o 50-100%.

 Gdy liście stają się drobne, ciemnozielone, z nekrozami na brzegach i rzadko rozmieszczone na pędach, to znak, ze brakuje fosforu. Aby zniwelować te niedobory jesienią trzeba zastosować superfosfat w dawce 3-6 gramów P₂ O₅ na 1m².

Niedobory potasu na roślinie rosnącej na glebach piaszczystych występują w postaci żółtych przebarwień między nerwami, nekrotycznych plamek i zasychania brzegów liści. Takie liście nie opadają. O potas należy zadbać przed posadzeniem krzewów, a od trzeciego roku uprawy nawozimy rośliny każdej jesieni. Potas stosujemy w dawce 5-7 gramów K₂O na 1m². Warto zastosować siarczan potasu, który dodatkowo wyreguluje pH podłoża.

 Podczas długotrwałej suszy i na glebach lekkich mogą pojawić się żółte plamy na liściach, a pomiędzy głównymi nerwami czerwone plamy świadczące o braku magnezu. Plamy występują u podstawy pędów, podczas gdy wierzchołek pozostaje zielony. Warto zastosować 4-8g MgO na 1m².

Podlewanie. Jeżeli opady deszczu są skąpe lub panuje susza, wówczas raz na tydzień wylewamy pod każda roślinę 6-8 litrów wody. Można zastosować deszczownię lub nawadnianie kropelkowe. Ale nie można przelać borówki, ponieważ zacznie chorować.

Cięcie. Borówki po posadzeniu przycinamy na wiosnę, aby ładnie się rozkrzewiły. Jeżeli krzewy mają słaby system korzeniowy, to należy przyciąć je mocno – na 3 oczka nad ziemią. W mocniejszych sadzonkach skracamy pędy o 1/4 wysokości i usuwamy słabe i cienkie pędy nadmiernie zagęszczające krzew. Usuwamy również pąki kwiatowe przez dwa lata, żeby krzew się wzmocnił i dobrze rozwinął się system korzeniowy.

Zawsze wycinamy pędy połamane, chore, krzyżujące się i pokładające się na siebie. Wprowadzamy również rotację pędów pamiętając o tym, że borówka owocuje na jednorocznych przyrostach. W krzewie powinno być 6-8 pędów głównych, których wiek nie powinien przekroczyć 5 lat (na starszych pędach kwitnienie jest słabsze). Cięcie wykonujemy na początku wiosny, po ustąpieniu przymrozków, ale nie później niż do końca marca.

Choroby. Najczęściej występuje zgorzel pędów w postaci brązowych plam, a wierzchołki młodych pędów zamierają. Rozwojowi choroby sprzyja zimna deszczowa aura. W takich warunkach rozwija się również szara pleśń. Porażone pędy należy z nawiązką wyciąć i opryskać krzew preparatem Teldor 500 Sc lub Switch 62,5 WG

Szkodniki. Czasem na borówkach pojawiają się mszyce i skoczki, które wysysają soki z najmłodszych pędów, a co gorsza, przenoszą choroby wirusowe. Objawiają się one zniekształceniami liści i obniżeniem plonów. Czasem mogą pojawić się gąsienice wielożernej zwójki różóweczki, które zjadają młode liście i paki kwiatowe. Szkodniki można zwalczyć ogólnodostępnymi środkami np.: Mospilan 20 SP.

Popularne odmiany wcześnie dojrzewające:

Earliblue: krzew rośnie silnie, ma pędy wzniesione. Jednoroczne, silne pędy są jasnowiśniowe. Liście średniej wielkości lub duże, eliptyczne, ciemnozielone, skórzaste. Owoce zebrane w średniej wielkości, dość luźne grona. Jagody duże, lekko spłaszczone, jasnoniebieskie, jędrne, słodko-kwaskowate, smaczne i aromatyczne, kiedy osiągają pełnię dojrzałości. Nie pękają w czasie długotrwałych deszczy. Blizna poszypułkowa jest średniej wielkości. Odmiana dojrzewa w połowie lipca. Jagody drugiego i trzeciego zbioru są znacznie drobniejsze. Odmiana ta jest zaliczana do stosunkowo odpornych na mróz, chociaż ze względu na wczesną porę kwitnienia kwiaty bywają uszkadzane przez przymrozki majowe.

Duke: krzew rośnie silnie, ma koronę wzniesioną, o sztywnych dość luźno rozmieszczonych pędach. Zakwita później w stosunku do innych wczesnych odmian i dlatego jest mniej narażona na przymrozki. Owoce średniej wielkości lub duże, jędrne, barwy jasnoniebieskiej, okrągłe, z małą blizną poszypułkową. Smak jagód jest mierny i dopiero po kilkugodzinnym schłodzeniu stają się bardziej aromatyczne. Dojrzewa kilka dni po Earliblue, najczęściej w ostatniej dekadzie lipca.

Patriot: krzew rośnie niezbyt silnie, osiąga wysokość 120cm. Wymaga odpowiedniego cięcia i formowania oraz przerzedzenia pąków kwiatowych. Pędy wytrzymują mrozy do -30ºC. Owoce duże, owalne, lekko spłaszczone, pięknie wybarwione na niebiesko, jędrne i bardzo aromatyczne, zebrane w duże grona. Owoce z kolejnych zbiorów wyraźnie drobniejsze. Pora dojrzewania przypada na koniec lipca. Odmiana zaliczana jest do najcenniejszych wcześnie dojrzewających.

Spartan: krzewy roślinne silnie, ma pokrój wzniesiony, koronę dość luźną i sztywne grube pędy. Liście bardzo charakterystyczne, o dużej blaszce. Odmiana bardzo wymagająca, co do odczynu (pH) gleby i stosunków wodnych. Zakwita dość późno, ale jagody dojrzewają wcześnie. Owoce średniej wielkości lub duże, jędrne, jasnoniebieskie, z małą blizną poszypułkową. Zaliczane do najsmaczniejszych wczesnych odmian. Wadą jest drobnienie jagód w kolejnych zbiorach.

Popularne odmiany, które dojrzewają o średniej porze:

Blueray: krzew rośnie silnie. Tworzy koronę wzniesioną, o lekko pokładających się pędach owocujących. Pąki kwiatowe zawiązuje głównie na pękach dwuletnich. Bardzo charakterystyczne są liście: duże, całobrzegie, ciemnozielone. Płatki korony mają odcień różowy. Jagody zebrane w duże grona, co powoduje wyraźne zniekształcenie owoców utrudnia zbiór. Ale owoce są bardzo duże, jędrne, jasnoniebieskie. Mają wyśmienity smak i aromat. Po długotrwałych deszczach nie pękają. Dojrzewają w pierwszej dekadzie sierpnia. Wadą tej odmiany jest duża wrażliwość na zgorzel pędów – chorobę grzybową.

Bluecrop: krzew rośnie dość silnie, pędy ma wzniesione, nieco się zagęszcza. Liście bardzo charakterystyczne – wąskie, o blaszce lekko skręconej przy ogonku. Odmiana dostatecznie wytrzymała na suszę i mróz. Owocuje bardzo obficie. Owoce zebrane w duże, luźne grona. Jagody duże kuliste i lekko spłaszczone, pięknie wybarwione na jasnoniebiesko, lekko kwaskowate i średnio korzenne. Skórka owocu jest bardzo mocna, nie pęka w czasie deszczu, a blizna poszypułkową małą i sucha. Wadą odmiany jest odpadanie owoców po dojrzeniu. Dojrzewanie jagód trwa od pierwszych dni do połowy sierpnia.

Berkeley to krzew silnie rosnący, szybko wchodzi w okres owocowania a owocuje w drugiej połowie sierpnia. Owoce są duże i kuliste, zebrane w luźne grona. Smak owoców jest najlepszy ze wszystkich odmian. Roślina jest wrażliwa na mróz.

Toro rośnie silnie do 2m wysokości, owocuje w pierwszej połowie sierpnia. Jest wytrzymała na mróz i bardzo plenna.

Popularne odmiany późne:

Bonifacy: to pierwsza polska odmiana borówki wysokiej, jest krzewem o pokroju wyniosłym do 2m i sztywnych pędach. Daje obfity plon, owoce są duże, lekko spłaszczone i są bardzo aromatyczne. Dojrzewają od początku sierpnia aż do września. To odmiana odporna na choroby grzybowe.

Herbert owocuje w ostatniej dekadzie sierpnia, owoce są duże i spłaszczone o lekko kwaśnym posmaku. Krzewy rosną silnie i mają rozłożysty pokrój.

Blue Jersey: rośnie silnie, pędy ma wzniesione. To odmiana odporna na mróz. Kwitnie późno i wymaga zapylacza np. odmianę Herbert. Owoce są średniej wielkości, zebrane w duże grona. Dojrzewa pod koniec sierpnia. NIestety jest wrażliwa na zgorzel kory.

Eliot: rośnie silnie, koronę ma wzniesioną. owocuje obficie od końca września do połowy października.

Nowości: Pink Lemonade dorasta do 1,5m; kwitnie w maju, dojrzałość zbiorczą osiąga na przełomie sierpnia i września. Owoce są różowe, słodkie z posmakiem cytrynowym. Nie wymaga zapylaczy. Odporna na mrozy ale wrażliwa na suszę.