Jak komponować menu dziecka w wieku 1-3 lata

Dieta dziecka, które ukończyło 12. miesiąc życia, powinna być prawidłowo  i zbilansowana pod względem energii i ważnych składników pokarmowych. Maluch w tym wieku jest ruchliwy, ciekawy świata i nowych smaków, dlatego jego posiłki muszą być odpowiednio skomponowane. Warto w tym czasie kontynuować także karmienie piersią.

Po ukończeniu 12. miesiąca życia częściowe karmienie piersią może być nadal kontynuowane, zarówno w drugim i trzecim roku życia, tak długo jak sobie tego życzy matka i dziecko. Górna granica wieku, do którego dziecko może być karmione naturalnie nie została ustalona.

Jakie produkty powinny znaleźć się w menu dziecka w wieku 1-3 lata

• produkty białkowe (4-5 porcji), w tym: mleko i przetwory mleczne (3 porcje), mięso, drób, ryby, jaja (1-2 porcje)
• produkty zbożowe (5 porcji)
• warzywa (5 porcji)
• owoce (5 porcji)
• tłuszcze (1-2 porcje)

Dlaczego produkty mleczne są ważne

Mleko (w tym mleko modyfikowane) i produkty mleczne – jogurt, kefir, serki twarogowe, sery żółte zawierają łatwo przyswajalne białko, wapń – pierwiastek niezbędny do budowy kości, zębów i prawidłowego przebiegu wielu przemian metabolicznych oraz niektóre witaminy z grupy B. Jogurty i kefiry ze względu na obniżoną ilość laktozy – cukru mlecznego i obecność bakterii kwasu mlekowego są lepiej tolerowane przez niektóre dzieci niż mleko płynne spożywcze.

Mleko, jogurty i kefiry wykorzystywane mogą być nie tylko jako napoje, ale także jako dodatek do sosów, zup, deserów. W żywieniu dzieci polecany jest najczęściej jogurt naturalny, ewentualnie z dodatkiem miodu, świeżych owoców, można go także wykorzystywać do przygotowywania lekkich sosów, zup. Należy pamiętać, że ser twarogowy zawiera najmniej wapnia ze wszystkich produktów mlecznych.

Mięso? Świeże, chude, wysokiej jakości

Mięso w diecie dzieci jest ważnym źródłem białka, witaminy B1, witaminy PP, witaminy B12, żelaza hemowego – bardzo dobrze przyswajalnego przez organizm, cynku oraz wielu pierwiastków śladowych. W żywieniu dzieci poleca się świeże, chude mięso wysokiej jakości. Mięso z drobiu jest delikatne, lekkostrawne, bogate w białko. Mięso z ryb oprócz białka jest źródłem ważnych nienasyconych kwasów tłuszczowych.

Zaleca się podawać ryby 1-2 razy w tygodniu. W żywieniu najmłodszych dzieci polecane jest przede wszystkim wysokiej jakości mięso gotowane i mięso pieczone, które cienko pokrojone można wykorzystywać jako dodatek do kanapek, sałatek albo podstawę do sporządzania różnych past do pieczywa. Ze względu na niepewną jakość i skład, oraz dużą liczbę substancji dodatkowych, dzieciom, a zwłaszcza tym, które są na diecie bezglutenowej lub bezmlecznej nie należy podawać przetworów mięsnych o nieznanych recepturach.

Jaja są skoncentrowanym źródłem cennych składników odżywczych – pełnowartościowego białka, tłuszczu, biopierwiastków, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz innych składników o aktywności biologicznej m.in. lecytyny. Najlepiej podawać je w formie gotowanych na miękko, na twardo, delikatnej jajecznicy i w różnych potrawach (naleśniki, kluski itp.). Tygodniowo można podać dziecku 3-4 jaja (średnio ½ jajka dziennie).

Ważne jest podawanie urozmaiconych gatunków pieczywa

Produkty zbożowe są źródłem węglowodanów złożonych – skrobi, błonnika, witamin z grupy B, składników mineralnych – głównie fosforu, wapnia, magnezu, miedzi, selenu, molibdenu, manganu, chromu. Skrobia powinna być podstawowym węglowodanem w żywieniu dzieci. Jest dobrze trawiona, ale jej nadmiar może obciążać przewód pokarmowy.

Pod nazwą błonnik kryje się wiele węglowodanów wchodzących w skład tkanki roślinnej, i nie ulegających trawieniu w przewodzie pokarmowym. Błonnik wpływa korzystnie na perystaltykę jelit, florę jelitową, absorbuje różne toksyczne substancje i wzmaga ich wydalanie. Dzieciom należy podawać urozmaicone gatunki pieczywa – pełnoziarniste, jasne i ciemne, różnego rodzaju kasze grube i drobne, płatki zbożowe. Nie poleca się natomiast słodkiego pieczywa i ciastek zbożowych.

Dzieci jedzą za mało warzyw!

Niedobór warzyw jest jednym z najczęściej obserwowanych błędów w żywieniu dzieci. Warzywa są ważnym źródłem witamin (C, beta karotenu, witamin z grupy B) i składników mineralnych (potasu, magnezu, wapnia, manganu, miedzi, cynku, molibdenu, żelaza), węglowodanów – głównie skrobi (ziemniaki, groch, fasola, soczewica, kukurydza) oraz cukrów (glukozy, fruktozy i sacharozy), oraz błonnika.

Najlepiej podawać świeże warzywa sezonowe: jako składniki zup, sałatek i surówek. Polecane są: szpinak, groszek, jarmuż, brokuły, fasola, groch, soczewica, soja, kapusta, pomidory, papryka, marchew, dynia i sałata.

Dużo owoców, nie więcej niż pół szklanki soku dziennie

Owoce są źródłem ważnych witamin, składników mineralnych, cukrów prostych, dwucukrów, wielocukrów, oraz wielu związków organicznych, które wpływają korzystnie na funkcjonowanie organizmu dziecka. Naturalne cukry występujące w owocach to przede wszystkim glukoza, fruktoza i sacharoza. Są one źródłem łatwo dostępnej energii. Zawarty w owocach błonnik oraz pektyny regulują pracę przewodu pokarmowego małego dziecka.

U dzieci z alergią na truskawki, poziomki, owoce cytrusowe i południowe, a niekiedy nawet maliny należy podawać ostrożnie dopiero po 1. roku życia.

Małym dzieciom warto podawać soki owocowe przecierowe. Najcenniejsze odżywczo są soki przygotowywane bezpośrednio do spożycia ze świeżych dojrzałych owoców i warzyw bez dodatku cukru. Mimo że soki z owoców i warzyw są źródłem wielu cennych składników pokarmowych, ich nadmiar w żywieniu dzieci nie jest wskazany. Dziecko nie powinno pić dziennie więcej niż pół szklanki soku.

Tłuszcze też są potrzebne!

Tłuszcze odgrywają szczególną rolę w żywieniu dzieci. Są źródłem energii, która jest niezbędna w okresie intensywnego wzrastania. Stanowią ważny element strukturalny błon komórkowych. Długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe są niezbędne do rozwoju tak ważnych organów jak mózg i siatkówka oka.

Tłuszcze są źródłem rozpuszczalnych w tłuszczach witamin A, D, E. Źródłem tłuszczu w diecie dzieci są przede wszystkim produkty mleczne – mleko, sery, masło, jogurty, mięso, drób, ryby, żółtko jaj, a także tłuszcze spożywcze – oleje wykorzystywane do sporządzania potraw.

Warto też pamiętać, że u dzieci w wieku 1-3 lat zapotrzebowanie na płyny wynosi ok. 1300 ml na dobę. Dziecku należy podawać wodę naturalna, źródlaną, niskozmineralizowaną zmineralizowana, najlepiej butelkowana z atestem. Po 1. roku życia dziecko nie powinno już pić napojów z butelki ze smoczkiem.

W artykule wykorzystano informacje zawarte w publikacji Instytutu Matki i Dziecka pt. „Poradnik żywienia dziecka w wieku 1-3 lata”.