Gastroskopia – podstawowe badanie profilaktyczne, które może wiele wyjaśnić. Profilaktyka raka żołądka

Gastroskopia jest istotnym elementem diagnostyki wielu schorzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego. Jest ona nie tylko narzędziem diagnostycznym – umożliwia również przeprowadzenie różnorodnych zabiegów terapeutycznych, dzięki czemu znajduje szerokie zastosowanie we współczesnej medycynie.

Gastroskopia to endoskopowe badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego, które pozwala dokładnie ocenić przełyk, żołądek i proksymalną część dwunastnicy pod względem wyglądu błony śluzowej, treści obecnej w świetle przewodu pokarmowego oraz elastyczności ścian. W trakcie gastroskopii można także wykryć ewentualną obecność bakterii Helicobacter pylori, a także wykonać wiele zabiegów terapeutycznych, takich jak wycinanie polipów, tamowanie krwawień, poszerzanie zwężeń przewodu pokarmowego czy usuwanie ciał obcych.

Objawami, które mogą wskazywać na chorobę górnego odcinka przewodu pokarmowego, są m.in.:  zgaga,  regurgitacje (uczucie cofania się pokarmu do przełyku bez odruchu wymiotnego), dysfagia (uczucie przeszkody przy przełykaniu), odynofagia (uczucie bólu przy przełykaniu), nudności, wymioty, a także bóle w nadbrzuszu i dolegliwości dyspeptyczne (wczesna pełność poposiłkowa, dyskomfort w nadbrzuszu i odbijania). Objawy te mogą stanowić wskazanie do wykonania gastroskopii zwłaszcza wtedy, gdy występują u osób po 45. roku życia i towarzyszą im objawy alarmowe, takie jak niewyjaśnione zmniejszenie masy ciała, dysfagia, odynofagię czy niedokrwistość.

Rak żołądka – umiera 5,6 tys. Polaków rocznie

Szóstym zabójcą wśród nowotworów jest rak żołądka. Rozwój tego nowotworu mogą promować czynniki środowiskowe, zakażenie Helicobacter pylori, palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, dieta bogata w sól i związki azotowe (produkty marynowane, wędzone). Zwiększone ryzyko zachorowania na raka żołądka obserwuje się również u osób z zanikowym zapaleniem błony śluzowej żołądka czy po częściowej resekcji żołądka. Większość przypadków raka żołądka to nowotwory sporadyczne, niezwiązane z zespołami dziedziczenia, statystycznie znacznie rzadziej spotykamy dziedzicznego raka żołądka związanego z zespołem e-kadheryny.

Objawy mogą przypominać inne schorzenia, co sprawia, że są często bagatelizowane: bóle brzucha, utrata masy ciała, wymioty, jadłowstręt, wczesne uczucie sytości, odbijanie się, zaburzenia połykania, niestrawność, osłabienie. Symptomy trwają od kilku tygodni po (rzadko) kilka lat. Często postacie wczesne raka żołądka są bezobjawowe, a diagnoza  stawiana jest przypadkowo, podczas badań wykonywanych z powodu innych dolegliwości. Najskuteczniejszą metodą umożliwiającą wykrycie wczesnego raka żołądka jest gastroskopia. Jej czułość w przypadku tego nowotworu przekracza 90 proc.

Bardzo ważny dla prognozowania i planowania leczenia choroby jest podział raka żołądka na raka wczesnego i zaawansowanego. Rak wczesny to nowotwór inwazyjny, ale ograniczony jedynie do błony śluzowej i/lub podśluzowej żołądka, często wyleczalny metodami  endoskopowymi, bez konieczności leczenia operacyjnego. Rak zaawansowany żołądka jest chorobą bardziej zaawansowaną i jeśli rokuje wyleczenie, to konieczne jest zastosowanie między innymi agresywnego leczenia chirurgicznego (wycięcie całego żołądka wraz ze spływem chłonnym). W naszym kraju, jedynie 25% z nowo wykrytych raków żołądka to raki wczesne, charakteryzujące się około 90% przeżyciem pięcioletnim pacjentów. Przeważająca większość to raki zaawansowane, a tylko 10–15% dotkniętych nimi pacjentów przeżywa 5 lat od postawienia rozpoznania.  W krajach objętych badaniami przesiewowymi, np. Japonii, odsetek diagnozowania w fazie wczesnego raka żołądka sięga aż 50%, dzięki czemu częściej możliwe jest leczenie endoskopowe, czy wykonywanie operacji oszczędzających – wycięcie jedynie guza z częścią ściany żołądka, nawet bez konieczności usunięcia okolicznych węzłów chłonnych.

Elementem niezbędnym do tego, aby wdrożyć skuteczne leczenie raka, jest wczesna diagnostyka wykrywająca nowotwór w okresie bezobjawowym.

Gastroskopia polega na wprowadzeniu do przełyku przewodu, który rejestruje i przekazuje obraz z wnętrza ciała pacjenta. Jest to instrument przypominający gumowy wąż. Gastroskopia jest badaniem nieprzyjemnym dla pacjenta, ale niebolesnym. Niebolesne jest również pobieranie wycinków z błony śluzowej przewodu pokarmowego. Badanie trwa od kilku do kilkunastu minut i jest zwykle przeprowadzane w pozycji leżącej na lewym boku. Badanie wnosi wiele cennych informacji na temat przyczyn dolegliwości pacjenta, których nie można byłoby uzyskać bez zobrazowania światła przewodu pokarmowego. Ponadto badanie wycinków błony śluzowej, w przypadku stwierdzenia patologii, pozwala na dokładne określenie jej typu oraz typu komórek, z jakich jest zbudowana.

Kluczową rolę w diagnostyce zmian chorobowych żołądka odgrywa gastroskopia. W związku z brakiem w Polsce programu badań przesiewowych w kierunku raka żołądka zaleca się wykonywanie badania endoskopowego górnego odcinka przewodu pokarmowego zawsze w przypadku wystąpienia objawów alarmowych. Działaniem profilaktycznym jest również eradykacja (usunięcie) Helicobacter pylori przy zastosowaniu odpowiedniego leczenia farmakologicznego.