Modrzew europejski zniesie mróz, ale miejski smog niekoniecznie

Jesienią modrzew europejski pięknie przebarwia się na złoto żółty kolor. Prezentuje się wtedy niezwykle wspaniale, ale traci swój urok przez opadające i wszędzie wciskające się igły. Jest najbardziej znienawidzonym przez kierowców drzewem. Kto raz zaparkował samochód w pobliżu modrzewia wie, jak trudno pozbyć się jego igieł. 

Drzewo w naturze dorasta do 50 metrów wysokości, zawsze tworzy jeden prosty pień i luźną, stożkowatą koronę. W początkowych latach drzewo rośnie dosyć szybko. Dopiero gdy przekroczy 25 lat, zaczyna wolniej przyrastać. Drzewa, w wieku 70 lat osiągają swe maksymalne rozmiary i wtedy można wykorzystać ich drewno.

Modrzewiowa kora na młodych drzewach jest gładka, ma barwę zielono-brązową. Na starszych jest czerwonobrązowa lub szarobrązowa, głęboko spękana, złuszczająca się i odpadająca. Górne modrzewiowe gałęzie rosną poziomo, dolne są lekko przewieszone, jak u świerka.

Igły modrzewiowe pięknie wyglądają, są zielone, mięciutkie, krótkie (o długości 2-4 cm), ułożone skrętolegle na długopędach i ułożone w wiązkach po 20-40 sztuk na krótkopędach. Dekoracyjne są również kwiaty: żeńskie są purpurowo-czerwone, rosną na krótkopędach z igłami, a męskie są jasnożółte, rosną na kilkuletnich krótkopędach. Po zapyleniu tworzą się małe brązowe szyszki o długości do 5 cm i szerokości do 3 cm. Szyszki długo utrzymują się na pędach i dlatego bardzo często są wykorzystywane do świątecznych stroików.

Modrzewie nie mają specjalnych wymagań, dobrze rosną na podłożu skalistym i na zasobnych, niezbyt mokrych glebach. Drzewo to jest w pełni mrozoodporne, lubi stanowiska słoneczne, ale jest wrażliwe na suszę i zanieczyszczenia powietrza. Dlatego też jego uprawa w miastach nie jest polecana. Miejskie warunki powodują wzmożony atak szkodników, głównie kornika.

Modrzewiowe drewno jest wykorzystywane głównie na cele budowlane, a także w bednarstwie, (jest kwasoodporne), do wyrobu bębnów i kadzi używanych w procesach garbowania skór, na okleiny, meble, podłogi, maszty sprzętu pływającego. Wyroby modrzewiowe są długowieczne. Gdyby wszelkie sprzęty były używane przy sprawnie działającej wentylacji  i w miarę stałej wilgotności powietrza, wówczas zachowałyby żywotność szacowaną na 1800 lat.

Z modrzewiowej żywicy wytwarza się terpentynę wenecką, dodawaną do różnych farb. Dzięki niej farby są bardziej plastyczne, kolory lepiej nakładają się, a przejścia pomiędzy nimi stają się delikatniejsze. Podobno takimi farbami malowali Rubens i Rembrandt.

Choroby modrzewia

Opadzina igieł modrzewia najczęściej pojawia się na młodych roślinach ale porażeniu mogą ulec nawet trzydziestoletnie drzewa. Chorobie sprzyja deszczowa pogoda, zimna wiosna, późne przymrozki oraz duże zagęszczenie drzew.

Objawy: w okresie wiosennym igły zaczynają przebarwiać się na żółto, a latem zaczynają masowo opadać. Drzewo bez igieł rośnie wolniej lub wcale, jest słabe i podatne na żerowanie szkodników.

Aby zahamować rozwój choroby trzeba usunąć porażone pędy, w miarę dokładnie usunąć opadające igły, które są źródłem zakażenia i opryskać drzewo od fazy pękania pąków, 3-4 razy preparatami: Dithane NeoTec 75 WG w stężeniu 0,2 %, Sarfun 500 SC w stężeniu 0,1 % lub Topsin M 500 SC w stężeniu 0,1 %.

Szkodniki

Ochojniki to mszyce żerujące na modrzewiu i na świerku. Mszyce wysysają soki, przez co pędy ulegają deformacji. Igły żółkną i z czasem opadają. Jaja mszyc zimują na świerku, wiosną formy dorosłe lecą na modrzewia, gdzie składają jaja. Ich larwy żerują i zimują na modrzewiu w spękaniach kory. Po wylęgu larwy żerują wysysając soki, a potem samice składają jaja i w drugim lub trzecim pokoleniu, oskrzydlone osobniki lecą z powrotem na świerka pospolitego. Tam samice składają po jednym jaju, które zimuje na świerku w środku galasa – pseudoszyszki.

Opryski wykonujemy wczesną wiosną, gdy tylko ruszy wegetacja, ale przed pękaniem pąków. Dokładnie opryskujemy modrzewie i świerki preparatami na bazie oleju parafinowego np. Promanal 60EC. Wycinamy również wszystkie nowe galasy. Najlepiej byłoby je spalić albo głęboko zakopać z dala od drzew iglastych.

Ciekawe odmiany:

‘Kórnik’ – ma wzniesione pędy tworzące kulę, która po 10 latach osiąga średnicę 1 m. Najlepiej rośnie na żyznych i umiarkowanie wilgotnych glebach. Igły opadają na zimę. Dobrze prezentuje się w małych ogrodach i jako soliter. Jest to odmiana wyhodowana w Polsce.

‘Repens’ – ma pędy rosnące w dół (płaczące). Najlepiej rośnie na żyznych i dosyć wilgotnych glebach. Dobrze prezentuje się w małych ogrodach, w pojemnikach i jako soliter. Igły opadają na zimę. Odmiana wyhodowana w Anglii.

’Horstmann Recurved’ to krzew lub małe drzewo o nieregularnej, wydłużonej koronie z rozpostartymi i silnie pogiętymi gałęziami bocznymi. Początkowo rośnie powoli, potem nabiera tempa. Rocznie przyrasta do 40 cm i rośnie do kilku metrów wysokości. Pędy są jasnobrązowe, gęste, spiralnie poskręcane, z pączkami pokrytymi obficie żywicą, ładnie wyglądają zimą w stanie bezlistnym. Najlepiej rośnie w pełnym słońcu, na zasobnej, umiarkowanie wilgotnej glebie. Jest całkowicie odporny na niskie temperatury. Odmiana pochodzi z Czech.

‘Fastigiata’ to stara odmiana charakteryzująca się wąskim, kolumnowym pokrojem. Tworzy prosty przewodnik oraz wzniesione, strzeliste pędy ułożone skośnie lub równolegle do osi drzewa. Rocznie przyrasta około 30 cm, a po 10 latach uprawy dorasta do 4-5 m wysokości, przy docelowej około 10 m. Najlepiej rośnie na glebie kwaśnej, przepuszczalnej i umiarkowanie wilgotnej. Lubi stanowisko słoneczne, jest odporna na mróz. Posiada gęstą i wąską koronę dlatego nadaję się na wysokie szpalery oraz do tworzenia osłon przeciwwiatrowych. Igły opadają na zimę.

‘Krejci’ to odmiana wolno rosnąca, dorasta do 1 m wysokości, nie wytwarza przewodnika – poskręcane pędy wyrastają z jednego miejsca w różnych kierunkach, w bardzo chaotyczny sposób, co sprawia, że drzewko przypomina naturalne bonsai. Ciemnozielone igły ułożone są w gęstych kępach na całej długości pędów w bardzo nieregularnych odstępach, co nadaje drzewku niesamowity wygląd. Igły na zimę opadają. Jest to odmiana polecana do ogródków skalnych, japońskich i jako soliter. Najlepiej rośnie na glebach żyznych, umiarkowanie wilgotnych, piaszczystych, wapiennych i przepuszczalnych, o lekko kwaśnym pH. Preferuje stanowiska słoneczne i ciepłe, jest całkowicie mrozoodporna, a także odporna na okresowe susze. Igły opadają na zimę.

’Little Bogle’ pochodzi z Australii. Jest wolno rosnącym krzewem o nieregularnym, piramidalnym pokroju i lekko powyginanych pędach. Wytwarza pęd przewodni. Po 10 latach osiąga ok. 1,2-1,6 m wysokości. Pędy ładnie wyglądają zimą w stanie bezlistnym. Wymaga żyznej, umiarkowanie wilgotnej gleby i stanowiska w pełnym słońcu. Polecany do małych ogrodów, do ogrodów skalnych i na wrzosowiska. Nadaje się do cięcia i formowania na ogrodowe bonsai.  Igły opadają na zimę.

‘Globus’ to wolno rosnący krzew o gęstej, zaokrąglonej koronie. Nie wytwarza pędu przewodniego. Po 10 latach osiąga około 1 m średnicy. Wymaga żyznej, umiarkowanie wilgotnej gleby i stanowiska w pełnym słońcu. Polecany do małych ogrodów, do ogrodów skalnych i na wrzosowiska. Igły opadają na zimę.

‘Puli’ to odmiana pochodząca z Węgier. Jest formą o pędach zwisających. Najlepiej rośnie w pełnym słońcu, na zasobnej i umiarkowanie wilgotnej glebie. Wysokość zaszczepionego drzewka możemy zmienić przez podwiązywanie wybranego pędu do palika. Igły opadają na zimę.