Profilaktyczne badania endoskopowe – szansą na wygraną z rakiem jelita grubego

O problemach gastrologicznych coraz częściej się mówi, że są to choroby cywilizacyjne. Dotyczą zarówno ludzi młodych, jak i starszych. O tym jak ważna jest profilaktyka w diagnostyce przewodu pokarmowego, z dr n. med. Karoliną Radwan, gastroenterologiem ze Szpitala Specjalistycznego Pro-Familia w Rzeszowie, rozmawia Ewelina Czyżewska.

Od czego zależy decyzja, jakie badania powinniśmy wykonać w diagnostyce układu pokarmowego?

To, jakie badania należy wykonać, zależy od tego, z jakim problemem i objawami pacjent zgłasza się do gastroenterologa.  Wskazania do zaawansowanej diagnostyki endoskopowej przewodu pokarmowego w dużej mierze zależą również od wieku. Profilaktyczne badania endoskopowe powinny wykonać osoby, które ukończyły 50. rok życia, a w niektórych przypadkach, również 40. rok życia.  Z wiekiem bowiem wzrasta ryzyko chorób, które grożą poważnymi powikłaniami, nieraz zagrażającymi życiu. U osób młodszych, poniżej tej granicy wiekowej, o której wspomniałam, skrupulatną diagnostykę przewodu pokarmowego wykonujemy w momencie, kiedy pojawiają się sygnały alarmowe, sugerujące, że z przewodem układu pokarmowego, dzieje się coś poważniejszego.

Jakie objawy powinny nas zaniepokoić?

Są to bóle brzucha, wymioty czy problemy z wypróżnianiem – w tym biegunki i zaparcia oraz obecność krwi w stolcu. Szczególnie dotyczy to osób powyżej 50. roku życia. Jeśli pojawią się tego typu problemy, należy zgłosić się na konsultację do lekarza specjalisty w dziedzinie gastroenterologii i wspólnie z nim rozważyć, jakie badania należy wykonać, aby pogłębić diagnostykę.

O jakiego typu badaniach rozmawiamy?

W pierwszym kontakcie potrzebne jest badanie fizykalne oraz dokładna rozmowa z pacjentem. Na podstawie dolegliwości, na które cierpi pacjent, zlecamy określone badania, żeby sprawdzić, co jest przyczyną tych problemów. Są to zarówno badania laboratoryjne, na podstawie materiału jakim jest krew, jak i badania kału. Docelowo również badania endoskopowe, ultrasonografia lub tomografia komputerowa jamy brzusznej. Wszystko jest jednak kwestią bardzo indywidualną i musi być dostosowana szczegółowo do danego pacjenta.

Dlaczego ważna jest profilaktyka w postaci badań endoskopowych?

W dzisiejszym świecie obserwujemy wzrastającą tendencję do coraz częstszego rozpoznawania nowotworów. W przypadku gastroenterologii, chodzi zwłaszcza o raka jelita grubego. Profilaktyka powinna być podstawą w gastroenterologii i w ogóle w medycynie. Zawsze lepiej jest zapobiegać niż leczyć. Nie tylko ze względu na dobro pacjenta, ale również ze względów finansowych, bo koszty w medycynie są bardzo ważne.

W wielu instytucjach zdrowotnych, dostępny jest program bezpłatnych przesiewowych badań endoskopowych. Na czym on polega?

Intencją programu jest zachęcenie do wykonywania bezpłatnych badań endoskopowych – w tym przypadku kolonoskopii. Dzięki tym badaniom, mamy możliwość wykrycia stanów przednowotworowych, w momencie, kiedy jesteśmy w stanie je w stu procentach wyleczyć. W zasadzie, możemy bezinwazyjnie usunąć zagrożenie i całkowicie zredukować ryzyko rozwoju zaawansowanych zmian nowotworowych.

Do kogo jest skierowany program?

Program badań przesiewowych zorientowany jest na określoną grupę pacjentów, u których większe jest ryzyko powstawania zmian przednowotworowych, jakimi są polipy czyli tzw. gruczolaki. Początkowo zmiany te rozwijają się nie dając żadnych objawów. Z wieloletnich badań i obserwacji naukowych wynika, że zachorowalność na raka jelita grubego jest zdecydowanie wyższa u osób powyżej 50. roku życia. Program badań przesiewowych przysługuje tym osobom bezpłatnie i jest finansowany przez Ministerstwo Zdrowia. To dotyczy również osób, u których w najbliższej rodzinie – czyli u krewnych pierwszego stopnia – u ojca, u matki czy rodzeństwa, występowały przypadki raka jelita grubego. Tacy pacjenci, mogą skorzystać z programu już po ukończeniu 40. roku życia.

Na czym polega badanie kolonoskopii?

Badanie endoskopowe polega na wprowadzeniu do przewodu pokarmowego aparatu, jakim jest endoskop. To jest specjalna giętka rurka, zaopatrzona w videokamerę i światłowody.  W przypadku kolonoskopii wprowadzamy ją przez kanał odbytu i badamy całe jelito grube, a nawet fragment jelita cienkiego – w poszukiwaniu m.in. wspomnianych wcześniej polipów. Polipy są to takie drobne uwypuklenia na błonie śluzowej ściany jelita grubego, które po zwykle kilkunastu latach mogą przeistoczyć się w pełnoobjawowego raka jelita grubego. A musimy sobie zdawać sprawę z tego, że leczenie raka w pełnym stadium rozwoju i jego efekty nie zawsze są zadawalające. Natomiast radykalne endoskopowe usuniecie polipów we wczesnym stadium rozwoju, w zasadzie kończy ścieżkę terapeutyczną i zapominamy o nowotworze.

Ludzie często obawiają się bólu i dyskomfortu związanego ze sposobem przeprowadzania kolonoskopii. Czy można wykonać ją bezboleśnie?

W obecnych czasach, również tu w Rzeszowie, dysponujemy znakomitą bazą endoskopową oraz profesjonalnymi pracowniami, w których dostępny program endoskopowych badań przesiewowych,  możemy wykonać w tzw. sedacji, czyli uśpieniu – w asyście anestezjologa. Wówczas takie badanie przeprowadzane jest w pełnym komforcie pacjenta. Nie jest to jednak typowe znieczulenie ogólne (narkoza). Pacjent po prostu śpi, nie odczuwając żadnych nieprzyjemnych dolegliwości w trakcie tej procedury.